این روزها بسیاری از والدین دل نگرانی‌های بسیاری درباره تربیت و آموزش و روانشناسی کودکان و فرزندانشان دارند. بسیاری از پدرها و مادرها این روزها به دلیل مشغله‌های بسیار شاید فرصت کافی برای مطالعه تمامی عناوینی که در این حوزه منتشر شده است را نداشته باشند اما برخی از عناوین هستند که تحت هیچ شرایطی نباید از آنها گذشت و هر پدر و مادر دلسوزی بدون تردید با کمک این کتاب‌ها می‌تواند آینده بهتری برای فرزند یا فرزندانش رقم بزند. در ادامه قصد داریم پنج کتابی که هر پدر و مادری باید بخواند را که از مهم‌ترین کتاب‌های روانشناسی کودک در حوزه تربیتی هستند معرفی کنیم.
اولین مورد از پنج کتابی که هر پدر و مادری باید بخواند کتاب آموزش تفکر به کودکان و نوجوانان است که برنده‌ی جایزه‌ی ملی کتب غیرداستانی در سال ۲۰۱۵ شده و توانسته است رتبه‌ی اول کتب پرورش فرزند در سایت گودریدز (goodreads) در سال ۲۰۱۵ را نیز به دست آورد.
۱- کتاب آموزش تفکر به کودکان و نوجوانان
این کتاب در ۱۳ فصل تدوین شده است شامل سر فصل‌های زیر می‌باشد:
- فصل اول: تله‌ی والدین
این فصل در ابتدای کتاب به ابتدایی‌ترین طرح مساله درباره ایجاد تفکر در کودکان می‌پردازد. مسأله‌ای که پیش از هرگونه اقدام باید از آن اجتناب کرد: تله‌ی والدین. نگارنده معقتد است که ما به عنوان والدین، بهترین‌ها را برای فرزندان‌مان می‌خواهیم. قصد داریم برایشان راهنمایی، حمایت و تعلیم کافی را فراهم کنیم تا به بزرگسالانی دلسوز و با اعتماد به نفس تبدیل شوند. اما در عین حال تبلیغاتی در سراسر کشور جریان دارد مبنی بر اینکه دنیا جای نا امن و سختی است که فرزندان‌مان باید از هر نوع مزیتی برخوردار باشند تا بتوانند برای ورود به دانشگاه و بازار کار رقابت کنند. این برای والدین یک تله به حساب می‌آید. تله یا دام والدین، موقعیتی است که در آن پدر و مادر به سمت حل مشکلات کودک کشیده می‌شوند و یا بچه را از چالش‌ها به نحوی رهایی می‌دهند که در نهایت موجب فرونشناندن فرصت‌های رشد می‌شود. نویسنده در این فصل به تفصیل انواع این تله‌ها را نام می‌برد و درباره آنها به بحث می‌پردازد.
- فصل دوم: فرصت‌هایی که هنگام نجات فرزندان توسط والدین از دست می‌رود
یکی از متداول‌ترین اشتباهات والدین عدم تشخیص تفاوت بین حمایت از کودکان و نجات آنها است. وقتی پدر یا مادر، فرزند خود را از کشمکشی نجات می‌دهد در اصل «کار» را برای انجام داده است. در عوض وقتی والدین از فرزند خود در حل مستقلانه‌ی مشکل حمایت می‌کنند، موجب تشویق تفکر انتقادی و افزایش دامنه‌ی تحمل در وی می‌شوند… نویسنده در این فصل نیز مانند فصل قبل با ذکر مثال‌ها و ارائه‌ی فکت‌هایی در این زمینه دیدگاه غالب در این باره را به چالش می‌کشد.
- فصل سوم: یقین داشته باشید
از همان لحظه‌ای که به یک پدر و مادر تبدیل می‌شوید، فشار هم شروع می‌شود. شاید برای اولین بار در زندگی خود احساس کنید که بادی همه چیز را به درستی انجام دهید. ترس از اشتباه کردن هرگز تا این حد شدید نبوده است. این فصل می‌خواهد به والدین گوش زد کند که فرزندان خود را از اشتباه کردن نترسانید و بگذارید تجربه‌های جدید و مستقل کسب کنند.
- فصل چهارم: درک مراحل رشد
ما به عنوان روانشناس از کار کردن با والدینی که بهترین چیزها را برای فرزندانشان می‌خواهند و حاضر هستند به آنها در تحقق اهداف‌شان کمک کنند، هیجان زده می‌شویم. اما گاهی اوقات مجبور می‌شویم به همین والدین درباره مسائل رشد طبیعی متناسب با سن فرزندشان تذکر دهیم… در این فصل نویسندگان با شرح چندین نظریه مهم از جمله نظریه رشد مرحله‌ای نکات آموزنده‌ای دارند که شاید سرنوشت فرزندان‌مان را برای همیشه دست کم از جهاتی تغییر دهد.
فصل‌های دیگر این کتاب با عناوینی مرتبط با یکدیگر در یک پیوند نظری مسنجم قرار دارند که در کنار یکدیگر زیربنای ایجاد تفکر در فرزندان را شکل می‌دهند:
فصل ۵. از دوره‌های مهم رشد مغز بهره بگیرید. فصل
فصل ۶. ورود به دانشگاه‌های طراز اول.
فصل ۷. شاید تلفن‌های همراه، هوشمند باشند ولی ما چطور؟
فصل ۸. مشکلات ناشی از تکنولوژی.
فصل ۹. شرکت در فعالیت‌های ورزشی مزایایی بیش از سرگرم شدن دارد.
فصل ۱۰. چرا نوشیدنی‌های الکلی و مواد مخدر جذاب هستند؟
فصل ۱۱. آیا فرزندتان آماده است؟
فصل ۱۲: والدین هم به کامروایی فوری عادت کرده‌اند.
فصل ۱۳: آنچه آموختیم.
وقتی بچه‌ها را تشویق به یادگیری می‌کنید مهم است که به آنها در پرورش خودانگاره‌ای تحصیلی کمک کنید. خودانگاره یا خودپنداری تحصیلی، تعریفی است که فرد از خود به عنوان یک دانش آموز دارد و به بیان ساده‌تر شیوه‌ای است که خودش را به عنوان دانش‌آموز توصیف می‌کند. هر شخص جنبه‌های متفاوت بسیاری از خودانگاره‌ی خویش دارد وا حتمالا با هر جنبه به شیوه‌ای متفاوت تعامل می‌کند.
۲- کتاب چگونه یک فرزند کتابخوان تربیت کنیم؟
دومین کتاب از پنج کتابی که هر پدر و مادری باید بخواند کتاب کاربردی و مهم «چگونه یک فرزند کتابخوان تربیت کنیم؟» است. کتابی که در مقدمه‌ای آن می‌خوانیم: «کودکانی که کتاب می‌خوانند در دانشگاه هم موفق هستند. در تحقیقی معتبر به اثبات رسیده کودکانی که در خانه کتاب مطالعه می‌کنند، کنترل بیشتری روی خودشان دارند و کارهایشان را بهتر انجام می‌دهند. منظور از کار مهارت‌هایی است که ما را شادتر و متعادل‌تر می‌کند: کنترل تکانه، توجه کردن، تعیین هدف و مشخص کردن راه رسیدن به آن، این امور را «آمادگی برای زندگی» در نظر بگیرید. وقتی شما در روند مطالعه‌ی کودکتان تاثیرگذار باشید، در واقع به او کمک کرده‌اید که بتوان سرنوشتش را کنترل کند».
این کتاب در پنج فصل تدوین شده است که ابتدا به خود والدین برای افزایش مطالعه کمک می‌کند و سپس ایده‌هایی را طرح می‌کند که شاید بدون خواندن این کتاب ابدا از ذهن‌تان عبور نکند. کتابی با توصیه‌های عملی و خلاقانه، دانش و اطلاعاتی مفید است و در لیست کتاب‌های منتخب قرار دارد. این کتاب با ارائۀُ دستورالعمل‌هایی توضیح می‌دهد که چگونه مطالعۀ لذت‌بخش و همراه با شادی و علاقه را ذره‌ذره در فرزندتان نهادینه کنید.
این کتاب از دورۀ نوزادی تا نوجوانی به چهار بخش تقسیم شده و هر بخش را یک نقاش به‌طور جداگانه مصور کرده است. هر صفحه از این کتاب در بردارندۀُ اطلاعات مفیدی از جمله پیشنهاد ایده‌هایی برای مرسوم کردن مطالعه یا ساخت کتابخانۀ خانوادگی و همچنین ارائه‌دهندۀ روش‌هایی برای جذب خواننده‌های بی‌علاقه به کتاب است. بخش پنجم با سرفصل «کتاب‌های دوست‌داشتنی بیشتر: براساس موضوع و سطح مطالعۀ کودک». توصیه‌های کارشناسانۀ بسیاری دارد. مؤلفان در سراسر کتاب، نادرستی باورهای غلط مرسوم در میان اکثریت مردم را نشان می‌دهند و با روشی سهل و مطمئن، اطلاعاتی مفید و بسیار باارزش در راستای موضوع کتاب در اختیار خواننده قرار می‌دهند.
۳- چگونه با فرزند خود گفتگو کنیم؟
«به کودکان خود کمک کنیم تا احساسات خود را بشناسند» عنوان اولین فصل این کتاب است که در آغازش می‌خوانیم: «قبل از بچه‌دار شدن، می‌پنداشتم مادری بی‌عیب و نقص هستم. از شنیدن مشکلات والدین با فرزندانشان تعجب می‌کردم. اما اکنون خودم سه فرزند دارم. زندگی واقعی با فرزندان صبر و تحمل بسیاری را طلب می‌کند.»
این کتاب با متودها و تمرین‌های عملی که دارد کاملا برای بهبود رابطه و تربیت فزندان موثر است. عناوین دیگر فصل‌های این کتاب عبارت است از: دعوت به همکاری، راه‌های دیگر به جز تنبیه، تقویت حس استقلال، تحسن، مانع از نقش‌پذیری فرزندان خود شوید و جمع بندی.
هر هنر و علمی کتاب‌های مخصوص به خود را دارد. چرا کتابی خاص در اختیار والدینی، که می‌خواهند بیاموزند به گفتار فرزندانشان گوش فرا دهند و به گونه‌ای سخن بگویند که فرزندانشان آنان را درک کنند، قرار ندهیم؟ این کتاب حاوی مطالبی درباره‌ی مهارت‌هایی است که به کمک آن والدین می‌توانند مشکلات‌شان را حل کنند و فرصتی در اختیار آنان قرار می‌دهد تا آنچه را می‌آموزند در راه بهبود وضع زندگی‌شان به‌کار گیرند. ادل فایبر و الیان مازلیش در مورد تجربیات خود نوشته‌اند، سؤالات بسیاری را پاسخ گفته‌اند، و داستان‌های بسیاری را که توسط والدین در طول چندسال نقل شده است همراه این کتاب کرده‌اند.
۴- کتاب اگر فرزند دختر دارید
کتاب چهارم از پنج کتابی که هر پدر و مادری باید بخواند به بررسی مستقیم زندگی کودک از آغاز تولد می‌پردازد و سپس مسائل زیر را تحلیل می‌کند: رفتار بزرگ‌ترها در برابر کودک، روابطی که آنان در هر سنی با او برقرار می‌کنند، انواع خواسته‌هایی که به وی تحمیل می‌شود و نحوه‌ی تحمیل آنها، تمام خواسته‌های مختلفی که از کودکان بر حسب این که پسر یا دختر باشند انتظار می‌رود، تلاش‌هایی که کودک باید برای انطباق با این انتظارات و توقعات انجام دهد، پاداش‌ها یا تنبیه‌هایی که در صورت برآوردن یا برنیاوردن این توقعات به او تعلق می‌گیرد. این پژوهش در خانواده، در شیرخوارگاه‌ها و مهد کودک‌ها و کلاس‌های آمادگی انجام گرفته است.
کتاب اگر فرزند دختر دارید معروف‌ترین اثر این مربی بزرگ است که در چهار فصل تأثیر اوضاع و احوال اجتماعی را بر دوران کودکی تشریح می‌کند و نشان می‌دهد که عوامل اجتماعی و به‌ویژه عوامل تربیتی و فرهنگی، چگونه کلیشه‌های تبعیض‌آمیز را در ذهن و رفتار کودکان رواج می‌دهند.
نویسنده‌ی این کتاب، خانم النا جانینی بلوتی از سرآمدان عرصه‌ی تعلیم و تربیت در ایتالیاست که مدیریت «زایشگاه مونته‌سوری» را از آغاز برعهده داشته است. در فصل اول توصیف می‌شود که چرا و چگونه فرزند پسر پسندیده به‌حساب می‌آید و فرزند دختر، ناپسند. در فصل دوم به دوران خردسالی و عقاید و رفتارهای متضاد نسبت به پسر و دختر پرداخته می‌شود. فصل سوم به بازی‌ها، اسباب‌بازی‌ها و ادبیات کودکان اختصاص دارد و در تمام این عرصه‌ها به چگونگی تربیت تبعیض‌آمیز و پیامدهای زیان‌بار آن می‌پردازد. فصل چهارم نیز درباره‌ی نهادهای آموزشی، مهدکودک‌ها و کودکستان‌هاست. این کتاب، با توجه به دیدگاه عمیقاً انسانی و تبعیض‌ستیز خانم بلوتی، راهنمای مناسبی برای همه‌ی پدران و مادران، مربیان، معلمان، جوانان و یکایک افرادی است که خواستار شناخت و طرد اندیشه‌ها و اعمال تبعیض‌آمیز و ستم‌آلوده هستند و برای خود و همنوعانشان امروز و فردایی بهتر را آرزو دارند.
۵- کتابی که آرزو می‌کنید والدینتان خوانده بودند
و اما آخرین کتاب از لیست پنج کتابی که هر پدر و مادری باید بخواند به این موضوع می‌پردازد که پدر و مادر بودن می‌تواند کار دشوار، کسل کننده، دلسرد کننده و ناامیدکننده باشد، درحالی که هم‌زمان هم می‌تواند بامزه‌ترین، لذت‌بخش‌ترین، عاشقانه‌ترین و فوق‌العاده‌ترین حسی باشد که تا به حال تجربه کرده‌اید. همۀ پدرومادرها می‌خواهند فرزندانشان شاد باشند؛ همۀ پدرومادرها می‌خواهند به‌خوبی از پس تربیتشان بربیایند. اما چطور چنین چیزی ممکن است؟
در این کتاب جذاب و هوشمندانه، فیلیپا پری، روان‌درمان‌گر، طنازانه از چیزهایی که واقعاً اهمیت دارند و کارهایی که باید از آنها پرهیز کنیم می‌گوید – از بایدها و نبایدهای حیاتی پدرومادر بودن.
پری به مواردی می‌پردازد که به رابطه‌ای خوب بین والدین و فرزندان منجر می‌شود و بدون اینکه قضاوتی بکند به شما کمک می‌کند تا:
- درک کنید که چطور نحوۀ تربیت خودتان روی رفتارتان با فرزند تأثیر می‌گذارد؛
- بپذیرید که اشتباه خواهید کرد و یاد بگیرید که برای جبرانشان چه کاری از دستتان برمی‌آید؛
- الگوها و چرخه‌های منفی را بشکنید؛
- احساسات خود و فرزندتان را مدیریت کنید؛
- بفهمید که رفتارهای متفاوت چه پیام‌هایی را مخابره می‌کنند.
این کتاب خاص پدر و مادرهایی است که نه تنها به فرزندانشان عشق می‌ورزند بلکه می‌خواهند به آنها توجه هم داشته باشند. در نهایت امیدواریم از مطالب و کتاب‌هایی که معرفی کردیم استفاده برده باشید. لطفا اگر نظری دارید با ما به اشتراک بگذارید.
همچنین شما می‌توانید برای خرید کتاب هایی که معرفی شد از طریق لینک زیر به سایت برخط بوک مراجعه کنید.
