کتاب درک یک پایان

کتاب درک یک پایان با عنوان اصلی The Sense of an Ending رمانی از جولین بارنز است که در سال ۲۰۱۱ برنده جایزه بوکر شد. بارنز قبلا سه بار، در سال‌های ۱۹۸۴، ۱۹۹۸ و ۲۰۰۵ به لیست نهایی نامزدهای جایزه بوکر راه پیدا کرده بود اما موفق به دریافت آن نشد. این رمان که بر اساس آن یک فیلم نیز ساخته شده است ساختاری تقریبا پیچیده دارد. خواننده در ابتدای کتاب با ماجراهای ساده و کوچکی روبه‌رو می‌شود که در نهایت به شکل حلقه‌ای تکرار شونده سرنوشت رمان را در دست می‌گیرند.

درک یک پایان تقلای تونی وبستر برای کشف حقیقت در لابه‌لای خاطراتی است که بدون ترتیب خاصی آن‌ها را به یاد می‌آورد. تلاش برای کشف حقیقتی که مدارک کافی برای رجوع به آن وجود ندارد و حافظه هم چندان قابل اتکا نیست.

جولین بارنز نویسنده اهل انگلیس است که در سال ۱۹۴۶ و از پدر و مادری که هردو آموزگار زبان فرانسه هستند در شهر لستر به دنیا آمد. از دانشگاه آکسفورد در رشته زبان‌های جدید لیسانس گرفت و مدتی در سِمت فرهنگ‌نویس و موسسه لغت‌نامه آکسفورد کار کرد. (تاثیر این کار را در کتاب‌هایش نیز می‌توان مشاهده کرد.) بارنز در ادامه مسیر خود به روزنامه‌نگاری پرداخت و سال‌ها سردبیر ادبی و نقدنویس نشریات گوناگون بود. از بارنز رمان‌های متعددی به فارسی نیز ترجمه شده است اما در این میان کتاب درک یک پایان شهرت چشم‌گیری دارد.

حسن کامشاد ترجمه خوبی از این کتاب ارائه کرده و تا جایی که توانسته، پیچیدگی‌های زبان جولین بارنز را به فارسی برگردانده است. در پایان رمان نیز گفت‌وگویی با نویسنده کتاب آمده است که به درک ذهنیت او کمک می‌کند. قسمتی از این گفت‌وگو را در اینجا نقل می‌کنیم:

[ لینک: انسان خردمند – کتابی از نشر نو ]

خلاصه کتاب درک یک پایان

زمان شروع داستان دهه شصت میلادی و زمان روایت چهل سال پس از آن، در نزدیکی پایان قرن بیستم است. تونی وبستر، داستان را با خاطراتی پراکنده از گذشته‌هایی دور و پرسش‌هایی در باره زمان و حافظه شروع می‌کند. کتاب درک یک پایان حکایتی است از گذشت روزگار، به پیروی از شیوه‌های داستان نویسی ویرجینیا وولف.

بخش اول رمان خاطره‌هایی است از دهه شصت و رویدادهایی که برای راوی و سه یارش در مدرسه روی داده است. با مرور این خاطرات، افکار خود و دو دوست دیگرش را بیان می‌کند و شرح می‌دهد که چگونه نفر چهارمی هم وارد جمع سه نفری آن‌ها شد. این نفر چهارم – ایدرئین فین – نسبتا اختلاف زیادی با آن‌ها داشت.

تونی وبستر در طول زندگی‌اش فردی ماجراجو نبود، تنها چیزی که می‌خواست آرامش بود. اما این آرامش از دیدگاه معشوقه جوانی‌اش – ورونیکا – برابر با بزدلی بود، چرا که ورونیکا فکر می‌کرد تونی جرات فکر کردن به مسائل فلسفی و مسئله سرشت آدمی را ندارد و یا به عبارت ساده‌تر چیزی «نمی‌فهمد». از دید ورونیکا، تونی هیچ‌وقت حالی‌اش نیست. آرامش تونی وبستر که در دوران بازنشستگی‌اش داستان را برای ما روایت می‌کند، با دریافت یک نامه از طرف مادر ورونیکا به هم می‌ریزد. بنابر وصیت دوستش ایدرئین فین مقداری پول و دفتر خاطراتش باید به تونی برسد و همین باعث رجوع تونی وبستر به خاطرات گذشته می‌شود تا علت این کار را درک کند. گذشته‌ای که به بخشی از تاریخ بدل شده، تاریخی که بیشتر خاطره بازماندگان است.

در قسمت دیگری از بخش اول کتاب، تونی به ماجراهای خودش و دوست‌دخترش یعنی ورونیکا اشاره می‌کند و اتفاقاتی را که از سر گذرانده است تعریف می‌کند. در ابتدای کار، آرامش تونی وبستر زمانی به هم خورد که ایدرئین فین وارد حلقه سه نفره او و دوستانش در مدرسه شد. ایدرئین فین پسری تیزهوش و حتی می‌توان گفت فیلسوف است که تحت تاثیر اندیشه‌های آلبر کامو قرار دارد. او اعتقاد داشت هر فردی در زندگی باید به دنبال سرشت اصلی آن باشد و اگر در این مسیر ناکام ماند می‌تواند به یگانه مسئله واقعی فلسفی یعنی خودکشی فکر کند. همین افکار بود که ورونیکا را جذب خود می‌کرد.

بخش دوم – چهل سال بعد – راوی به مرور آن‌ خاطرات گذشته می‌پردازد و سعی می‌کند به درک درستی از اتفاقات برسد تا اینکه موضوع جدیدی پیش می‌آید و…

پشت جلد کتاب درک یک پایان آمده است:

تونی وبستر عادی بودن زندگی‌اش را پذیرفته: کار و بازنشستگی، ازدواج و طلاقی دوستانه. اما او هم مثل ما جوانی‌اش را در درون خود نگه داشته و به سالمندی رسیده است. مهم‌ترین واقعه عمرش دوستی با ایدرئین تیزهوش و مستعد فاجعه است؛ مرید آلبر کامو. چهل سال بعد دفتر خاطرات همین دوست که طبق وصیتنامه به او واگذار شده، او را بر می‌انگیزد تا زندگی خود را بازخوانی کند. درک یک پایان برنده مهم‌ترین جایزه ادبی بریتانیا در ۲۰۱۱ شد. رئیس هیئت داوران «بوکر» در توصیف آن گفت: «کتاب مایه‌های یک اثر کلاسیک انگلیسی را دارد. این داستانی است که با انسان قرن بیست و یکم سخن می‌گوید.»

[ لینک: رمان همه می‌میرند – از نشر نو ]

درباره کتاب جولین بارنز

همان‌طور که تی. اس. الیوت گفته است: زندگی یعنی تولد، آمیزش و مرگ. جولین بارنز نیز در دو زمان متفاوت به فاصله چهل سال، مفاهیم روابط بین انسان و مسئله مرگ را بررسی می‌کند. اولین بخش از خاطرات تونی وبستر به دورانی برمی‌گردد که همه‌چیز ساده بود: پول کمتر بود، سلطه مد کمتر بود، ادوات الکترونیکی در کار نبود و روابط بین آدم‌ها در ساده‌ترین شکل ممکن بود. اما بخش دوم که چهل سال بعد را به تصویر می‌کشد، انسان مدرن را نشان می‌دهد که گرفتاری روزمرگی و پیچیدگی‌های آن شده است. در این دنیای آشفته، چطور می‌توان به جدال بین اروس (عشق) و تناتوس (مرگ) فکر کرد.

خاطرات به طور انتزاعی نقش مهمی در اینکه یک شخصیت در حال حاضر چگونه است و اینکه چگونه می‌توانست باشد ایفا می‌کنند و همچنین خاطرات اولیه به مراتب ارزشمندتر هستند، آنها می‌توانند تا بزرگسالی در ذهن افراد ثابت بمانند و اثرات مختلفی بر زندگی فرد داشته باشند. در این کتاب تأثیرگذار نیز، جولین بارنز در پی خاطراتی خاص در زندگی پر فراز و نشیب تونی است که این خاطرات ردپاهای ناگواری از خود به جا گذاشته است که قابل چشم‌پوشی نیستند.

در کتاب درک یک پایان با جوانانی طرف هستیم که هر کدام فکر می‌کنند آدم‌های خاصی هستند و یا حداقل از پدر و مادر و اطرافیان‌شان بیشتر می‌فهمند. جوانانی که هر کدام پیرو افکار افرادی خاص هستند. مثلا وبستر هاکسلی و اورول خوانده است و ایدریئن کامو و نیچه. اما آیا زندگی به آن‌ها اجازه می‌دهد احساس خاص بودن خود را حفظ کنند یا واقعیت و واقع‌نگری را به آن‌ها یاد خواهد داد؟

کتاب درک یک پایان درباره خاطرات و تاریخ و از همه مهم‌تر درباره برداشت ذهنی ما از این‌هاست. درباره مسئولیت و پذیرفتن مسئولیت کارهایی است که زمانی فکر می‌کردیم هیچ ارزشی ندارند و اصلا مهم نیستند و همچنین داستانی درباره آدم‌های قرن بیست و یکم است. داستانی که ممکن است بخش‌هایی از آن برای هر کسی اتفاق بیفتد.

اما مسئله اصلی کتاب درک یک پایان تقابل تاریخ و نحوه به یاد آوردن آن در گذر زمان است. راوی داستان، تونی وبستر، فرد غیرقابل اعتمادی‌ست که بسیار خوب می‌داند فاتحان می‌توانند تاریخ را به نفع خودشان تغییر دهند. از این رو ما باید پیچیدگی‌های ذهنی تونی وبستر را زیر نظر داشته باشیم و فراموش نکنیم که او خود می‌گوید: آنچه ما در نهایت به خاطر می‌آوریم، الزاماً چیزهایی نیست که با چشم دیده‌ایم.

به اعتقاد من این رمان، یک اثر عظیم است که در آن از موضوعات بسیار زیادی صحبت می‌شود و مخاطب باید با دقت بسیار آن را بخواند و به هر بخش از کتاب توجه ویژه‌ای داشته باشد. همچنین آخرین صفحات رمان بسیار نفس‌گیر است و مخاطب به ذوق نویسنده در انتخاب هوشمندانه عنوان کتاب پی می‌برد، این رمان کوتاه را بخوانید تا در درک یک پایان سهیم شوید.

درک یک پایان با اینکه رمان کوتاهی است اما سرشار از جسارت است و اگر در آن دقیق شویم می‌بینیم که در همان صفحات ابتدایی کتاب، اصل داستان در قالب یک داستان کوچک‌تر آمده است. کتابی که به ما نشان می‌دهد مسئولیت کارهایی که انجام داده‌ایم هرگز از بین نخواهد رفت و حتی ممکن است در گذر زمان به یک انباشتگی بزرگ منجر شود. و البته این انباشتگی با خود ناآرامی به بار خواهد آورد.

در ابتدای این معرفی کتاب، قسمتی از گفت‌وگوی نویسنده را که در آخر کتاب آمده بود نقل کردیم و دیدم که بارنز اعتقاد دارد که ادبیات بهترین راه گفتن حقیقت است، حال قسمت دیگری از همین گفت‌وگو را در اینجا نقل می‌کنیم:

[ لینک: رمان مزرعه‌ی حیوانات اثر جورج اورول – همراه با اینفوگرافیک ]

جملاتی از متن کتاب درک یک پایان

من در زمان به سر می‌بریم – زمان ما را در خود می‌گیرد و شکل می‌دهد – اما من هیچ‌گاه احساس نکرده‌ام که زمان را چندان خوب می‌فهمم. و مقصودم نظریه‌های مربوط به چگونگی پیچش و بازگشت زمان، یا امکان وجود آن به شکل‌های موازی در جای دیگر نیست. نه، منظورم زمان عادی‌ست، زمان روزمره، که به شهادت ساعت دیواری و ساعت مچی ما، منظم می‌گذرد؛ تیک تاک، تیک تاک. چیزی موجه‌تر از عقربه ثانیه‌شمار سراغ دارید؟ و با وجود این، کوچک‌ترین لذت یا کوچک‌ترین درد کافی‌ست تا انعطاف‌پذیری زمان را به ما بیاموزد. برخی هیجان‌ها به زمان شتاب می‌بخشند، بعضی آن را کُند می‌کنند؛ و گاه نیز زمان گویی غیبش می‌زند. (کتاب درک یک پایان – صفحه ۳)

آموزگاران و پدر و مادران به‌نحوی آزارنده پیوسته به ما یادآور می‌شدند که آنها هم روزگاری جوان بودند، از این‌رو به آنچه می‌گویند اطمینان دارند. اصرار می‌ورزیدند که نوجوانی صرفا برهه‌ای از زندگی‌ست. این دوره را پشت سر می‌گذارید؛ زندگی واقعیت و واقع‌نگری را یادتان می‌دهد. (کتاب درک یک پایان – صفحه ۱۳)

من سخت معتقدم که همه ما به‌نحوی آسیب می‌بینیم. چه‌طور ممکن است نبینیم، مگر این‌که دنیایی از پدران و مادران، خواهران و برادران، همسایگان و دوستانِ بی‌عیب و نقص داشته باشیم. و بعد می‌رسیم به مسئله‌ای که اساس کار است، یعنی واکنش ما در برابر آسیب: آن را اعتراف می‌کنیم یا پیش خود نگه می‌داریم، و این در رفتار ما با دیگران چقدر اثر می‌گذارد؟ بعضی‌ها آسیب را اعتراف می‌کنند، و سعی می‌کنند آن را تخفیف دهند، بعضی زندگی‌شان را وقف یاری به آسیب‌دیدگان دیگر می‌کنند؛ و سرانجام هستند کسانی که تمام توان‌شان را در این راه خرج می‌کنند که، به هر قیمت شده، دیگر آسیب نبینند. و اینها افراد بی‌رحمی می‌شوند که باید مراقب‌شان بود. (کتاب درک یک پایان – صفحه ۵۱)

پا که به سن می‌گذارید، انتظار کمی آسایش دارید، نه؟ فکر می‌کنید استحقاقش را دارید. به هر حال، من این جور فکر می‌کردم. ولی بعد می‌‌فهمید که زندگی پاداش شایستگی سرش نمی‌شود. (کتاب درک یک پایان – صفحه ۶۷)

ظاهرا یکی از تفاوت‌های جوانی و سالمندی این است که وقتی جوانیم آینده‌های مختلفی برای خود اختراع می‌کنیم، و وقتی پیر می‌شویم، گذشته‌های مختلفی برای دیگران. (کتاب درک یک پایان – صفحه ۹۲)

هرچه بیشتر می‌آموزی، کمتر می‌هراسی. «آموختن» نه به مفهوم تحصیل دانشگاهی، بلکه به معنای شناختن عملی زندگی. (کتاب درک یک پایان – صفحه ۹۴)

گاهی فکر می‌کنم مقصود زندگی آشتی دادن ماست با مرگ آتی – از طریق فرسایش تدریجی ما، با نشان دادن به ما که زندگی، هر چه هم به درازا بکشد، آن طورها که تعریف می‌کنند نیست. (کتاب درک یک پایان – صفحه ۱۲۰)

به خودم گفتم پیر احمق. و احمقی احمق‌تر از پیر احمق وجود ندارد: این چیزی بود که مرحوم مادرم، وقتی که در روزنامه می‌خواند مرد مسنی عاشق زن جوانی شده و زندگی زناشویی خود را به‌خاطر لبخندی ساختگی، مویی رنگ‌کرده و دو سینه مصنوعی برآمده به باد داده، اغلب زیر لب می‌گفت. (کتاب درک یک پایان – صفحه ۱۴۸)

اگر تصمیمم این نبود که جسدم را بسوزانند و خاکسترش را بپراکنند، می‌توانستم این عبارت را روی قطعه سنگی یا مرمری مرمری مزارم بنویسم: «تونی وبستر – او هیچ‌وقت حالی‌اش نبود». اما نه، این خیلی احساساتی‌ست، حتی نوعی ترحم به حال خود است. پس چه‌طور است بنویسیم: «او حالا دیگر خود داند»؟ این بهتر است، واقعی‌تر است. شاید هم بچسبم به همان «هر روز یکشنبه است.» (کتاب درک یک پایان – صفحه ۱۶۳)

[ لینک: رمان سکوت اثر شوساکو اندو – از نشر نو ]

مشخصات کتاب

• کتاب درک یک پایان
• نویسنده: جولین بارنز
• ترجمه: حسن کامشاد
• انتشارات: نو
• تعداد صفحات: ۲۱۰
• قیمت چاپ هفتم – سال ۹۷ : ۲۰۰۰۰ تومان

👤 نویسنده مطلب: الهام رحیمیان 

نظر شما در مورد کتاب درک یک پایان چیست؟ اگر این کتاب را خوانده‌اید، حتما نظرات ارزشمند خود را با ما در میان بگذارید. با نظر دادن در مورد کتاب‌ها در انتخاب کتاب به همدیگر کمک می‌کنیم.

» معرفی چند کتاب خوب دیگر:

1. رمان سفر به انتهای شب
2. رمان دن کیشوت
3. رمان ناتور دشت